اقتصاد دانش بنیان

گزارش دانش بنیان از انتظارات شرکتهای دانش بنیان از دولت دوازدهم

براساس آمارهاي اعلام شده، تعداد شرکتهاي دانش بنيان از 33 شرکت در سال 92 به سه هزارو سيصد شرکت در سال 96 رسيده است که اين ميزان، رشد 92 برابري را نشان ميدهد، ضمن آنکه تعداد خدمات ارائه شده به اين شرکتها نيز 21 برابر شده است. از جمله اين خدمات ميتوان به ايجاد دفاتر کاري براي شرکتهاي دانش بنيان، خدمات ليزينگ، اعطاي تسهيلات قرض الحسنه، صدور ضمانت نامه، تجاري سازي، اخذ استاندارد، سرمايه گذاري خطرپذير، تسهيلات برندسازي و تامين سرمايه در گردش اشاره کرد.

اين آمارهاي رسمي و اميدوارکننده، چندي پيش در رسانهها و خبرگزاريهاي مختلف منتشر شد و قند غرور را در دل خيليها آب کرد. البته هنوز هم عدهاي معتقدند بهتر است به جاي افزايش تعداد شرکتهاي دانشبنيان به سر و سامان دادن به تعداد کمتري از اين نوع شرکتها بپردازيم و با تامين بازار داخلي و خارجي براي محصولات آنها در جهت رشد کيفيت اين شرکتهاي دانش بنيان گام برداريم.

وقتي پاي درد دل شرکتهاي دانش بنيان مينشينيم، از وضعيت بازار محصولاتشان گله ميکنند، در حالي که تامين بازار مطلوب براي محصولات دانش بنيان ميتواند زمينه را براي خودکفايي هرچه بيشتر شرکتهاي دانش بنيان فراهم کند. همچنين در چنين شرايطي، براي رشد توليد و تامين اشتغال نيز گامهاي مثبتي برداشته ميشود.

در اين گزارش ضمن گفت وگو با چند مدير شرکت دانش بنيان، به دنبال پاسخ به اين سوال هستيم که جداي از مطالبات قانوني و برحق شرکتهاي دانش بنيان از دولت، چه کنيم که اين شرکتها سطح انتظارات خود را از نهادهاي دولتي نيز کاهش دهند و بيشتر روي پاي خود بايستند. در حقيقت اينکه شرکتي دانش بنيان فقط چشم اميدش به حمايتهاي دولتي باشد، با فلسفه تاسيس اين شرکتها مغاير است. اگر قرار باشد يک شرکت دانشبنيان در بخش خصوصي به بودجه هاي دولتي وصل باشد، در اين صورت قدمي در راستاي خصوصی سازي برداشته نشده است. در واقع اين کار به طور غيرمستقيم، حجم دولت را افزايش ميدهد که اين مسئله مغاير با اصل 44 قانون اساسي است.

نياز به وضع قوانين کاربردي براي حمايت از توليد داخل

شرکت دانش بنيان «کارن افزار نويد پارسيان»  از اواخر سال 94 به عنوان يک شرکت دانش بنيان مشغول به کار شده است. اين شرکت دانش بنيان به توليد کانکتورها و سوکتهاي الکتريکي ميپردازد که در صنعت کاربرد فراواني دارد. امروزه 95 درصد نياز بازار داخلي ايران از طريق واردات اين سوکتها پاسخ داده ميشود، در حالي که اين محصول در داخل ايران به توليد ميرسد. عليرضا سليماني، رئيس هيئت مديره شرکت دانش بنيان کارن افزار نويد پارسيان، از اين مسئله گله ميکند و ميگويد: «برخي از شرکتهاي دولتي، شرکت ما را ممنوع المعامله ميکنند و به واسطه روابط و قدرتي که دارند، امکان نفس کشيدن را به ما نميدهند.»

سليماني ادامه ميدهد: «اصلي ترين انتظار ما از دولت که همواره از شرکتهاي دانش بنيان حمايت کرده، کسب حمايتهاي معنوي در برابر شرکتهايي است که به خاطر منافع خود و با قدرت و نفوذشان، اجازه عرض اندام به محصولات شرکتهاي ما را نميدهند. همين مسئله باعث ميشود که بازار از داشتن رقابتي سالم  دور بماند.»

اين شرکت دانش بنيان در حال حاضر 12 نفر را به طور مستقيم و 20 نفر را به شکل غيرمستقيم به عرصه اشتغال وارد کرده است. سليماني بيان ميکند: «ما در افق پنج ساله قصد داريم به پنج ميليارد تومان تحويل دهي کانکتور برسيم که به عقيده من ممکن است زودتر به اين هدف برسيم، چراکه طي يک سال و نيم گذشته و در آغاز راه توانسته ايم يک ميليارد تومان تحويل دهي داشته باشيم.»

او با ابراز اميدواري براي رشد فعاليتهاي اين شرکت دانش بنيان، تاکيد ميکند: «در آينده اي نه چندان دور، براي 60 نفر اشتغالزايي خواهيم داشت.»

رئيس هيئت مديره کارن افزار نويد پارسيان معتقد است: «ما بهراحتي توان رقابت با کانکتورهاي وارداتي را داريم، به شرطي که حمايتهاي معنوي دولت از ما از طريق وضع قوانين مطلوب محقق شود. در اين صورت نه تنها نيازي به خروج ارز از کشور نيست، بلکه اشتغالزايي و رشد روز افزون توليد را نيز شاهد خواهيم بود.»

سليماني با بيان اينکه حمايتهاي پشتيباني و معنوي مطلوبي از سوي دولت به سود شرکتهاي دانش بنيان اعمال ميشود، بيان ميکند: «بسيار اتفاق ميافتد که محصول از ما دريافت ميشود، اما پولي بابت آن پرداخت نميشود. بهانه اين خريداران اين است که چون بازار خراب است، نميتوانيم پول شما را بپردازيم. در اين زمينه از دولت خواهانيم که با وضع قوانين حمايتي به فکر وضعيت شرکتهاي دانش بنيان باشد.»

به گفته سليماني، هر شرکت نوپايي نياز به حمايت دارد تا بتواند به خودکفايي برسد. درست است که پرداخت وام به شرکتهاي دانش بنيان ميتواند کمککننده باشد، اما زمان بازپرداخت يک سال و نيم يا دو ساله براي يک شرکت نوپا بسيار کم است، چراکه شرکتي که تازه تاسيس شده، ممکن است در اين مدت کوتاه نتواند وام خود را تسويه کند.

او به لزوم ارائه سند يا ضمانت بانکي براي دريافت وام هم اشاره ميکند و ميگويد: «تامين ضمانت بانکي براي تهيه يک وام 100 ميليون توماني، نزديک هشت ميليون تومان هزينه برميدارد که اين مبلغ براي يک شرکت نوپا رقم قابل توجهي است.»

سليماني تاکيد ميکند: «معتقدم اينکه يک شرکت دانشبنيان دست روي دست بگذارد و فقط منتظر حمايتهاي مالي دولت باشد و منفعلانه برخورد کند هم مورد قبول نيست، اما به هر حال براي توسعه شرکتهاي دانش بنيان به حمايت معنوي دولت و وضع قوانين کاربردي براي حمايت از توليد داخل نياز داريم.»

توسعه اقتصاد دانشبنيان با حمايت معنوي دولت

 شرکت دانش بنيان «پويش آوا سينا» دو سالي است که به توليد محصولاتي از قبيل دستگاه تست حفاظهاي شنوايي، سيستمهاي هدست و هندزفري، پانل آکوستيک و... ميپردازد که در محيطهاي اداري، مسکوني، تخصصي و آموزشي به کار برده ميشود. دکتر رستم گل محمدي مديرعامل اين شرکت دانش بنيان است که در گفتوگو با دانش بنيان پيشنهاد ميکند: «شرکتهاي دانش بنيان بايد انجمن يا اتحاديه اي براي حمايت از خودشان در کشور تشکيل دهند و براي حل مشکلاتشان راهکارهاي علمي و جدي را رصد کنند.»

افرادي که به واسطه يک ايده به راه اندازي يک شرکت دانش بنيان اقدام ميکنند، يا دانشگاهي اند يا جوان. اين افراد به دنبال کسب و کاري هستند که هم مشکلي از مشکلات کشور را رفع کند و هم به درآمدي مطلوب برسند. گلمحمدي با اشاره به اين موضوع، بيان ميکند: «بهترين افرادي که ميتوانند چالشها و مشکلات موجود بر سر راه شرکتهاي دانش بنيان را حل کنند، همين دانشگاهيان هستند.»

البته بسيار ديده ميشود که از دل شرکتهاي بزرگي که چند 10 سال قدمت دارند، شرکت دانش بنياني بيرون مي آيند که مديران آن به واسطه تجربه اي که دارند، موفقتر از شرکتهاي دانشبنيان نوپا عمل ميکنند. به قول اين عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشکي همدان، گردهمايي مديران اين شرکتها در انجمنها و به اشتراک گذاشتن تجربياتشان، قدم بزرگي در زمينه خودکفايي و موفقيت بيشتر شرکتهاي نوپا خواهد بود.

مديرعامل اين شرکت دانشبنيان با اشاره به اينکه در اين شرکت، دو نيروي کار بيمه شده دارد، ميگويد: «ميزان حق بيمهاي که براي اين دو نيروي انساني پرداخت ميکنم، برابر با حق بيمهاي است که شرکتهاي بزرگ براي کارگرانشان پرداخت ميکنند، در حالي که بايد تفاوتي بين يک شرکت دانشبنيان نوپا و يک شرکت چندين و چند ساله وجود داشته باشد. در واقع نياز است که حمايتها از همين شکل مسائل شروع شود. همچنين ما هنوز براي انتقال ارز بايد از طريق صرافيها اقدام کنيم که اين کار علاوه بر اينکه براي ما هزينهتراشي ميکند، سرعت پيشرفت ما را کند ميکند. بنابراين من به عنوان کسي که هم در حوزه دانشگاه و هم در صنعت فعاليت دارم، از مسئولان انتظار دارم که اينگونه موانع را بردارند.»

محصولات اين شرکت دانشبنيان نهتنها در ايران نمونه ندارد، بلکه در سطح جهان تنها توسط دو شرکت در کشور دانمارک توليد ميشود. به اعتقاد مدير عامل شرکت دانش بنيان آوا سينا، اگر حرکت و رشد اين شرکت مطلوب باشد، ميتوانند محصولاتشان را به کشورهاي ديگر صادر کنند و ارزآوري خوبي براي کشور داشته باشند.

اين شرکت دانش بنيان از ابتداي سال 96 مشغول به توليد پانل آکوستيک شده است. پانل آکوستيک براي کاهش صداهاي مزاحم و کنترل صوت در محيطهاي مختلف استفاده ميشود. اين پانلها در اندازه ها، انواع و رنگهاي متنوعي عرضه شده اند تا انتخاب را براي مشتري با توجه به کيفيت موردنظر و طراحي و بودجه شان آسان کنند.

گلمحمدي هم تاکيد دارد که نبايد شرکت دانش بنيان صرفا چشم اميدش به اعتبارات دولتي باشد، بلکه بايد بيشترين نقطه اتکايش به توان خود در همه حوزه ها باشد که البته در اين بين، دولت هم بايد با حمايتهاي قانوني از شرکت دانش بنيان و رفع موانع پيش پاي اين شرکتها در حوزه توليد و توزيع، در جهت توسعه اقتصاد دانش بنيان گام بردارد.

منبع: مجله دانش بنیان